Regels, regels, regels. En dan ook nog te weinig bouwvakkers en kosten die de pan uit rijzen. Een miljoen huizen erbij in Nederland? Dat gaan we ‘never nooit niet’ halen, zegt Jelle Weever, aannemer en voorzitter van MKB Nederland Regio Zwolle. ,,Niet op deze manier.”
Regels, regels, regels. En dan ook nog te weinig bouwvakkers en kosten die de pan uit rijzen. Een miljoen huizen erbij in Nederland? Dat gaan we ‘never nooit niet’ halen, zegt Jelle Weever, aannemer en voorzitter van MKB Nederland Regio Zwolle. ,,Niet op deze manier.”
Hoeveel moeilijker, ingewikkelder en duurder het is om een huis te bouwen dan twintig jaar geleden? Jelle Weever schudt zijn hoofd als hij naar zijn eigen lijstje van alle regels en obstakels kijkt die hij op verzoek van de Stentor maakte. In 1982 turfde hij er 8. Nu zit hij op 38, volgend jaar komen er nog eens 10 bij. ,,We moeten 1 miljoen huizen bouwen, 100.000 per jaar. Nou, we komen niet eens in de buurt.”
Jelle Weever is directeur bouw bij het familiebedrijf Weever in Kampen, voorzitter van MKB Nederland Regio Zwolle (22 gemeenten) en voor het interview zegt hij er maar gelijk bij dat Bouwend Nederland ‘het helemaal met mij eens is’. ,,Ik heb mijn mening bij de brancheorganisatie gecheckt.” Zelf tekent hij nu voor tachtig huizen per jaar. De disclaimer: heel veel meer gaan dat er echt niet worden.
,,Al was dat alleen al omdat ik gewoon niet aan genoeg personeel kan komen. Als u mij twintig voormannen kunt leveren, betaal ik u 150.000 euro beloning. Een recruiter zou mij hetzelfde kosten. Dus waarom niet? Maar die lukt het niet en ik weet nu al dat u dat ook niet gaat lukken.”
Niet dat het bouwbedrijf onstuimig wil groeien, maar door vergrijzing en personeelsverloop is aanwas ‘gewoon nodig’. Dan heeft hij het nog niet eens over uitbreiding van het familiebedrijf. ,,Waarom zou ik willen groeien? Het gaat goed met het bedrijf. Wij hebben werk zat. Die woningmarktcrisis is eigenlijk helemaal niet ons probleem.”
Bovendien: ,,Als de hypotheekrente blijft stijgen en mensen kunnen de huizen niet meer betalen, stort de woningmarkt weer in en dan kijkt niemand ons nog aan. Zo was dat ook bij de crisis tussen 2008 en 2015. Toen leek het alsof we nooit meer huizen mochten bouwen. Dat heeft zijn sporen nagelaten.”
Hij zucht. ,,Hoeveel bouwvakkers toen hun baan zijn kwijtgeraakt. Niemand wilde nog de bouw in. Vakscholen verdwenen. Ouders zagen hun kinderen liever ‘iets met hun hoofd’ doen. Dat zie je nu langzaam veranderen. De bouw is een mooi vak en betaalt ook nog eens een stuk beter dan een paar jaar geleden.” Dat levert vast wat op, maar daar heeft hij nu niet zoveel aan. ,,We proberen dat op te lossen met gastarbeiders. De spreektaal op bouwlocaties is steeds vaker Engels, Pools of Hongaars.”
Voor de Stentor maakte hij een top 10 van belangrijkste pijnpunten die huizenbouw moeilijker, ingewikkelder en duurder maken. Daar is dat van te weinig vaklieden er ‘maar’ eentje van. De top 10 kunt u vinden in het nieuwsbericht: https://www.destentor.nl/wonen/waarom-een-huis-bouwen-zoveel-moeilijker-en-duurder-werd-en-wordt~a916770a/
Bij gemeenten zag hij in de slechtere bouwjaren eenzelfde braindrain. Met als gevolg dat ‘capaciteit, kennis en kunde over vergunningverlening onvoldoende is’. En dan heeft Weever het nog niet over de stikstofcrisis die de bouw verlamt, nieuwe wet- en regelgeving waar het einde nog niet van in zicht is, te weinig bouwlocaties en stroperige procedures als je er wel eentje voor elkaar wilt krijgen, prijsstijgingen en leveringsproblemen bij bouwmaterialen en torenhoge grondprijzen.
,,Alles is omslachtiger, de maatschappij is complexer en hyperformeel”, ziet hij. ,,We leven in een samenleving waar geen plaats meer is voor mensen die beslissingen nemen op grond van hun praktijkervaring. Daar heb je nu data, algoritmes en systemen voor.” Ja, voor een deel ook nodig omdat bouwen ‘ingewikkelder is geworden’, zegt hij erbij.
Als je vandaag bij mij aanklopt om een woning te laten bouwen, ben je maar zo anderhalf tot twee jaar verder voor die er staat
,,Als je vandaag bij mij aanklopt om een woning te laten bouwen, ben je maar zo anderhalf tot twee jaar verder voor die er staat.” Dat is dan ‘van scratch tot oplevering’ en mits je de grond al hebt. Een kwart van de bouwkosten gaat volgens hem op aan een adviseurs die je nodig hebt voor onder andere bouwkundige tekeningen, constructieberekeningen (en weer extra controles daarop), milieurapporten, schoongrondverklaringen en energieprestatieberekeningen.
,,Dat ging twintig jaar geleden zoveel eenvoudiger. Niet dat toen alles beter was. Lang niet alle veranderingen zijn negatief en alle nieuwe regels zinloos. Maar dat verklaart wel waarom bouwen zoveel moeilijker is en prijzen met 64 procent stegen. Dat is dan tot en met 2021; reken er dit jaar nog eens 15 procent bij. En volgend jaar weer.”
Hij snapt ook wel dat de klimaatverandering en de energietransitie voor nieuwe regels en hogere kosten zorgen. ,,Je krijgt vaker extreem weer, dus moet je huizen en gebouwen sterker bouwen zodat ze die hardere stormen en extreme regenval kunnen verdragen. Daken moeten steviger om er zonnepanelen of groendaken op te leggen. We moeten voor hetzelfde gebouw nu meer heipalen slaan. De energietransitie wil dat we gasloos bouwen; alleen dat al is per woning 10.000 tot 15.000 euro extra.”
Wat hij ook snapt: dat er strengere controles komen omdat er door constructiefouten bij flats balkons afbreken, een parkeergarage instort (Eindhoven Airport) en het dak van een voetbalstadion het begeeft (Alkmaar). De beoordeling van constructieberekeningen gebeurt nu nog alleen door ambtenaren van gemeentelijke afdelingen bouw- en woningtoezicht. Straks moet eerst een hele nieuwe beroepsgroep van adviseurs ernaar kijken en daarover rapporten opstellen.
Dat zal vast een stuk ellende voorkomen. ,,Gevolg is wel dat dat huizenbouw verder vertraagt en prijzen omhoog jaagt: per woning 2000 tot 10.000 euro.”
Wat hij helemaal niet snapt: ,,Dat we bijna-energieneutrale-huizen bouwen en daar een energiebesparingsplan voor maken. En dat er aan het eind van de rit ook nog eens een keuring moet komen voor een energielabel. Want ja, wat denk je wat voor label die woning krijgt?” Daar kan een streep door. Zo weet hij er nog een paar. Het bureaucratische woud kan gemakkelijk uitdunning gebruiken, constateert de aannemer uit Kampen.
In zijn mini-studie naar alles wat bouwen in de afgelopen twintig jaar moeilijker, ingewikkelder en duurder maakte kwam hij op 48 punten. Overdreven? ,,Ik ben vast nog wat vergeten.” Hoe we de grote bouwopgave van 1 miljoen huizen misschien nog wel gaan halen? Zijn oplossing: ,,Er moet een deltaplan voor de bouw komen. Anders zie ik het niet.”
